'Doanh nghiệp Việt Nam cần đổi mới, sáng tạo hơn nữa'
"Trong 5 năm gần đây, chi phí nhân công của Việt Nam đã tăng lên. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam càng cần phải tăng cường đổi mới, sáng tạo để có thể sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng cao hơn và mang lại lợi nhuận lớn hơn", GS.TS Wim Vanhaverbeke nhìn nhận.
•
17/10/2014
Sáng ngày 16/10, hội thảo quốc tế “Mô hình quản trị sáng tạo thành công trên thế giới - Bài học cho doanh nghiệp Việt Nam” đã diễn ra tại Khách sạn Kim Đô, quận 1, TP HCM. Chương trình do Viện Quản trị Kinh doanh FPT (FSB thuộc ĐH FPT) phối hợp cùng Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức, thu hút hơn 200 người tham dự.
Hai diễn giả của hội thảo là GS.TS Wim Vanhaverbeke và TS Nguyễn Thành Nam, Phó Chủ tịch ĐH FPT. Trong đó, ông Wim Vanhaverbeke thuộc Top 50 diễn giả thế giới về Quản trị sáng tạo, là Giáo sư của Trường Quản trị Kinh doanh ESADE, ĐH Hasselt và ĐH Quốc gia Singapor. Những mô hình quản trị sáng tạo và áp dụng "sáng tạo mở" vào thực tiễn của doanh nghiệp được hai diễn giả chia sẻ thẳng thắn và cởi mở trong hội thảo này.
Theo GS.TS Wim Vanhaverbeke, sáng tạo mở là doanh nghiệp chỉ đảm nhiệm một phần của quá trình sáng tạo, phần còn lại được thực hiện bởi các đối tác bên ngoài. Việc hợp tác có thể được thực hiện ở giai đoạn nghiên cứu, phát triển, ứng dụng công nghệ hoặc trong giai đoạn thương mại hóa sản phẩm. Sáng tạo mở có sự phối hợp của các nguồn lực bên trong và bên ngoài nhằm thúc đẩy quá trình biến ý tưởng thành sản phẩm ra thị trường. Trong khi đó, "Sáng tạo đóng" hoàn toàn ngược lại, doanh nghiệp tự mình tiến hành các hoạt động từ nghiên cứu đến đưa sản phẩm ra thị trường.
Có 3 lý do doanh nghiệp nên quan tâm đến "Sáng tạo mở". Thứ nhất, sự phức tạp của công nghệ vượt ra ngoài phạm vi và khả năng xử lý của một doanh nghiệp. Để có thể sáng tạo ra một sản phẩm mới cần có sự kết hợp tri thức, năng lực khác nhau của các doanh nghiệp, các phòng nghiên cứu…
Thứ hai là tốc độ, đây là yếu tố vô cùng quan trọng ở thời đại ngày nay. Nếu một doanh nghiệp tự xây dựng những năng lực công nghệ mà một doanh nghiệp khác hiện đã có, để tự nghiên cứu chế tạo ra sản phẩm thì có thể mất vài năm. Trong thời gian đó, rất có thể các doanh nghiệp khác đã kịp đưa ra nhiều sản phẩm mới khiến cho sản phẩm của bạn trở nên lỗi thời.
Lý do thứ ba là rủi ro và chi phí. Có một số nghiên cứu rất rủi ro và đòi hỏi chi phí lớn. Sẽ là an toàn và có lợi hơn nếu nhiều doanh nghiệp lớn cùng phối hợp nguồn lực để thực hiện từng phần của nghiên cứu và cùng chia sẻ kết quả.
Ông Wim Vanhaverbeke cũng đưa ra nhiều ví dụ điển hình về mô hình quản trị sáng tạo của các công ty như: Chảo rán sử dụng không khí nóng của hãng Philips, lò sưởi khác biệt của Jaga hay hãng sản xuất dụng cụ xe đạp Curana... Đây đều là những doanh nghiệp đề cao tính "Sáng tạo mở" nhằm tạo sự khác biệt cho sản phẩm của hãng cũng như tăng tính cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.
Về mô hình quản trị sáng tạo tại Việt Nam, Giáo sư của Trường Quản trị Kinh doanh ESADE cho rằng, các doanh nghiệp vẫn quen kinh doanh dựa trên lợi thế về chi phí thấp. Nhưng trong 5 năm gần đây, chi phí nhân công của Việt Nam đã tăng lên, cao hơn các nước Thái Lan, Indonesia hay các nước mới ở châu Phi. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam càng cần phải tăng cường đổi mới, sáng tạo để có thể sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng cao hơn và mang lại lợi nhuận lớn hơn.
"Quá trình này đã bắt đầu ở Việt Nam nhưng còn rất chậm. Các bạn cần chuyển đổi nhanh hơn nữa chiến lược từ kinh doanh truyền thống dựa trên chi phí thấp sang kinh doanh mới dựa trên sự sáng tạo nhằm tận dụng tốt hơn những lợi thế về kinh tế mà Việt Nam vẫn đang giữ được", GS.TS Wim Vanhaverbeke nhắn nhủ.
TS Nguyễn Thành Nam nói về những kinh nghiệm quản trị của bản thân khi còn đương nhiệm vị trí TGĐ FPT Software nhằm mang đến cái nhìn thực tiễn từ một doanh nghiệp Việt Nam.
Theo ông, các công ty không nên than phiền vì sao doanh nghiệp mình không có quỹ R&D ( Research & Development), bởi lẽ sáng tạo là công việc hằng ngày và đôi khi chi phí của nó là 0 đồng. Hãy nghĩ rằng ai cũng có thể sáng tạo chứ không riêng gì các Giáo sư, Tiến sĩ.
Khác với các doanh nghiệp xây dựng mô hình tổ chức theo dạng từ trên xuống, FPT Software thành lập nhiều trung tâm có thể tương tác, trao đổi với nhau để đưa ra quyết định tối ưu nhất. Điểm đặc biệt là ai cũng có thể thành lập ra một bộ phận trong cơ cấu tổ chức nếu dám xung phong và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Do đó, FPT Software hiện có mặt tại 14 quốc gia trên thế giới nhưng hầu hết đều là những người tự đề xuất và xung phong "mở cõi" thay vì Ban lãnh đạo công ty phân công, chỉ định. Người được giao nhiệm vụ phải được trao quyền để giải quyết các vấn đề nội tại ở bộ phận của mình cũng như cần có mục tiêu rõ ràng bằng những con số cụ thể. Nếu làm không tốt thì nên tìm người xứng đáng để thay thế.
Nguyên TGĐ FPT Software cũng chia sẻ những nguyên tắc được anh đúc kết như: Người đề xuất một công việc tốt phải là người tìm cách giải quyết vấn đề của chính mình; Để có lời giải hay, hãy đi tìm vấn đề mà bạn thích thú; Đừng nói về hành động thế nào, hãy vẽ sơ đồ tổ chức và các con số kế hoạch; Ý tưởng tốt nhất là chấp nhận ý tưởng tốt của người khác; Hãy coi khách hàng như những người thầy, người đồng nghiệp...
Kết thúc hội thảo là phần giao lưu mở của hai diễn giả với người tham dự. Rất nhiều câu hỏi cũng như băn khoăn đã được các doanh nghiệp đặt ra về việc khuyến khích sự sáng tạo, trao quyền cho nhân viên, chia sẻ thành quả với đối tác như thế nào là hợp lý...
